Verslag workshop De kunst van het uitvragen door Hugo Vos.
Woensdag 13 december 2023. Online van 19.00 uur – 22.00 uur.
Na een ronde voorstellen van jezelf in drie kernwoorden, had Hugo de vraag wat er deze avond aan bod moest komen wilde het zinnig zijn geweest. Daarop kwamen verschillende antwoorden, zoals: goede tips om tot de kern te komen, wat wil de deelnemer leren, hoe doe je anders na twintig jaar ervaring.
We gingen een aantal keren in break-out rooms uit elkaar om in klein verband te bespreken, te delen en op het laatst de theorie uit te proberen.
Onderling gesprek in break-outrooms
We kregen de vraag mee wat het doel was van het uitvragen bij de deelnemer om een casus te kunnen spelen. Konden we terug komen met een statement?
Uit de vier gesprekken in de break-out rooms kwamen de volgende statements:
Het doel van het uitvragen is:
- Voldoende informatie verkrijgen om maatwerk te kunnen leveren
- Letterlijk en figuurlijk en gevoelsmatig de leervraag in beeld te krijgen en wat daarvoor nodig is. Waar gaat het de deelnemer om?
- Het doel is om specifiek op het thema van de training aan te kunnen gaan spelen
- Welk gedrag moet ik neerzetten om de ander het leerdoel te laten behalen/aan te reiken/ hiermee te oefenen? Hier hangen een aantal vragen onder, zoals: wat is de relatie, op welk moment begint de casus e.d.
In het nagesprek hierover met de hele groep kwam naar voren dat het doel van het uitvragen eigenlijk is dat je je werk moet kunnen doen. De deelnemers een realistische ervaring laten hebben op het gebied van de training. Hierdoor sluit de training aan op de praktijk en is herkenbaar voor de deelnemers.
We weken even uit over de samenwerking tussen trainer en acteur, met name over wie het leerdoel benoemt in de training. We waren het eens dat een trainer een bepaalde kant op wil in de trainer, maar dat de acteur zeker zelf ook het leerdoel van de deelnemer moet kunnen uitvragen om de deelnemer te kunnen bedienen. Hugo hierover: je wilt als acteur koers bepalen op het ingewikkelde pad wat de deelnemer wil leren.
Na een korte pauze kwamen we bij de vraag van Hugo om een lijstje wat je minimaal wilt weten bij het uitvragen.
Theorie Hugo Vos
Via een Keynote presentatie van Hugo leerden we het volgende van hem: er zijn drie lagen waarop je informatie kunt vragen aan de deelnemer:
- Spel-laag: ik zet naturel spel neer, ik speel eigenlijk mezelf met de kleur van de rol die ik moet spelen. Hier voor is nodig:
- feiten (man,vrouw, leeftijd (hoe staat degene in het leven), wat is de fysieke houding: hoe zit diegene op de stoel?
- Kan de deelnemer het karakter van de te spelen persoon benoemen in drie woorden? Dit werkt als een soort GPS systeem: je hebt drie punten nodig om plaats te bepalen.
Dit hebben we later in break-out rooms geoefend en het werkt wonderbaarlijk goed.
- Doel-laag wanneer is het doel bereikt?
- Leer-laag Is het leerdoel van de deelnemer bereikt? Hier was wat verwarring over, Hugo gaf aan dat dat ook vaker voorkomt bij deelnemers, dus dat het goed is om het hierover te hebben nu. Zijn verklaring: de doel-laag is gericht op het gesprek zelf. De leer-laag op wat en hoe de deelnemer wil leren in het gesprek.
Voorbeeld: Ik wil als deelnemer iemand aan leren spreken op bepaald gedrag: dit is het doel van het gesprek, dus in de doel-laag.
De leerlaag ligt op het ‘hoe’ de deelnemer het doel bereikt, wat zet hij/zij in?
Hugo: Er zijn drie knoppen waar je aan kunt draaien als acteur, die vice versa werken. Voorbeeld:
- Ratio ik denk dat ik een ontzettend intelligente man ben
- Voelen ik voel me dus een ontzettend intelligente man en ga intelligent gedrag
neerzetten
- Gedragsknop Als je het gedrag verandert, ga je anders denken en voelen. Fysieke houding
geeft hoge of lage status aan, vandaar de vraag: hoe zit hij/zij erbij op de
stoel.
Dus: vraag uit:
- Geef drie woorden voor het karakter dat de acteur moet gaan spelen
- Vraag het gedrag uit: hoe zit die persoon er bij op de stoel?
- Waar wil de deelnemer het karakter beïnvloeden?
Onderling gesprek break-outrooms
In break-out rooms hebben we met drie personen ieder een persoon laten spelen die we wilden beïnvloeden of aanspreken op gedrag, hetzij iemand iets willen meedelen dat lastig is om te doen. Omdat we als acteurs in deze geen doel hadden (qua training) hielden we ons bij het gespreksdoel: je gaat een gesprekje voeren.
Theorie en tips Hugo Vos:
Na deze break-out ervaringen kwamen nog aanvullingen op het uitvragen van de drie karakterwoorden:
- het is belangrijk de relatie uit te vragen (hoe lang ken je die persoon, wat is de werkrelatie: baas-werknemer of gelijkwaardige collega’s etc)
- tip: geef als acteur aan dat als je niet geheel het gewenste karakter geeft aan de deelnemer, nodig de deelnemer uit om dit te benoemen, zodat het spel kan worden bijgesteld. Hugo hierover: het blijft een interpretatie wat je geeft als acteur, houd de drie knoppen in beeld, dan kun je bijsturen tijdens het spel.
- Het gedrag van de acteur aan theorie (rood etc) koppelen is vaak lastig voor een deelnemer. Hugo: ga uit van die drie woorden, dan vis je de kern eruit, krijg je de GPS positie.
- Hugo: het gaat niet om de inhoud waar je mee gaat spelen, die heb ik als acteur niet (het vak van de deelnemer) maar waar iemand mee worstelt is gedrag. Dat is onze specialiteit. Je kunt dat gedrag ook overhevelen naar een andere plek, zodat de informatie voor beiden (acteur en deelnemer) gelijk is, bijvoorbeeld op een parkeerplaats.
In de afronding benadrukte Hugo het volgende: dus de context uitvragen: leeftijd, geslacht, relatie, dan het gedrag, dan het doel. Het derde woord in de ‘GPS’ uitvragen is cruciaal. Hier doen deelnemers langer over dan de eerste twee woorden. Neem de tijd hiervoor.
Het doel van het uitvragen is dat de deelnemer met het veld connectie gaat maken. Samen open je het veld en kan er geleerd worden.
We werden uitgenodigd om leuke ervaringen hiermee te delen met Hugo. Hartelijk dank Hugo voor deze interessante workshop.
Carole van Ruitenbeek
13.12.2023